CHỬA NGOÀI TỬ CUNG

1. Tổng quan:

Chửa ngoài tử cung hay còn gọi là chửa ngoài dạ con là tình trạng trứng đã được thụ tinh nhưng không làm tổ trong buồng tử cung mà nằm ở các vị trí khác nhau, đây là dạng bệnh có xu hướng gia tăng trong nhiều năm trở lại đây.

2. Nguyên nhân:

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có nhiều nhưng dường như người ta nhận thấy chủ yếu có liên quan đến một số yếu tố:

Tình trạng lây truyền các bệnh qua đường tình dục, viêm nhiễm vòi trứng ngày càng nhiều; nạo phá thai.
Sử dụng biện pháp tránh thai là các dụng cụ tử cung.
Thực hiện điều trị vô sinh bằng phương pháp hỗ trợ sinh sản như kích thích phóng noãn, thụ tinh trong ống nghiệm, phẫu thuật vòi trứng…

Việc chửa ngoài tử cung có nguy cơ cao gây tử vong mẹ so với đẻ thường do vậy chẩn đoán sớm có ý nghĩa vô cùng to lớn không chỉ với tính mạng người mẹ mà còn giúp bảo tồn và gìn giữ khả năng sinh sản bình thường ở phụ nữ. Người ta đã nhận thấy thông thường những phụ nữ có chửa ngoài tử cung sẽ có sự khó khăn cho mang thai lần sau hoặc sẽ dẫn đến vô sinh.

Nguyên nhân chính về mặt giải phẫu thường là do biến dạng vòi trứng:

Viêm vòi trứng, nạo phá thai nhiều lần gây viêm phần phụ dễ dẫn đến sẹo hóa hay biến dạng vòi trứng, làm mỏng thành tử cung;
Sau phẫu thuật tạo hình vòi trứng, vòi trứng kém nhu động.
Các khối u trong lòng vòi trứng hoặc bên ngoài vòi trứng, đè ép làm hẹp lòng vòi trứng.
Do có tình trạng co thắt bất thường của vòi trứng do có nhu động bất thường.
Bất thường về giải phẫu do có túi thừa, thiểu sản.
Đã từng chửa ngoài tử cung lần trước, lần sau tỷ lệ bị lại sẽ tăng lên.

Vị trí có thể gặp của chửa ngoài tử cung khá đa dạng có tới 95% là nằm ở vòi trứng; ngoài ra còn gặp trong ổ bụng và ống cổ tử cung.

Ở vòi trứng thường có các vị trí khác nhau:

Tại loa vòi của vòi trứng.
Đoạn bóng vòi trứng.
Đoạn eo vòi trứng.
Đoạn kẽ hay đoạn nối vào thành tử cung.

Quá trình diễn tiến của bệnh và những biến chứng

Đối với chửa ngoài tử cung – vòi trứng:

Do nằm ngoài tử cung, vòi trứng không có chức năng nuôi dưỡng, lớp cơ vòi rất mỏng nên chỉ cần một thời gian ngắn sẽ có biến chứng nặng xảy ra; trong khi tử cung do chịu ảnh hưởng của hormone nên phản ứng dày hơn bình thường, tử cung mềm ra và niêm mạc thành ngoại sản mạc.

Do làm tổ ngoài tử cung nên có nguy cơ:

Vỡ vòi trứng do nhau thai ăn sâu làm thủng vòi trứng, hoặc do vòi trứng bị căng và vỡ, các mạch máu bị đứt gây chảy máu trong ổ bụng: chảy ồ ạt gây tràn máu ổ bụng; chảy ít một đọng vùng thấp trong bụng gây ổ máu khu trú;
Sảy thai: do làm tổ sai chỗ nên chỗ rau dễ bị bong ra gây sảy thai chảy máu trong ổ bụng và âm đạo như sảy thai tự nhiên
- Nếu máu chảy trong vòi trứng thì gây ứ máu vòi, bọc thai sẽ nhỏ dần, chết rồi tiêu.
- Nếu bọc thai bong dần, máu chảy ít một, đọng lại túi cùng sẽ khu trú thành khối máu tụ thành nang.
- Nếu bọc thai sảy, chảy máu ồ ạt.

Đối với chửa ngoài tử cung - buồng trứng: thường bị vỡ và sảy gây chảy máu; sôt ít thai chết và tiêu dần đi.
Đối với chửa ngoài tử cung - ổ bụng: rất hiếm gặp nhưng thông thường sẽ chết sớm và bị vôi hóa do không có nuôi dưỡng. trong những trường hợp gai rau bám vào các nội tạng trong ổ bụng và lấy dinh dưỡng để sống thì thâm chí có thể sống đến đủ tháng, tuy nhiên do rễ gai bám sâu vào các tnạg lân cận nên sẽ gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm.

Triệu chứng cơ năng thường gặp chửa ngoài tử cung chưa vỡ mà người bệnh có thể tự nhận biết như:

Tắt kinh: có thể chỉ chậm vài ngày hoặc rối loạn kinh nguyệt. Đôi khi không có dấu hiệu tắt kinh hay rối loạn mà người bệnh đã có chửa ngoài tử cung vỡ. cho nên cần quan sát và theo dõi kỹ dấu hiệu chảy máu 3 đến 4 tháng gần nhất để đánh giá là do kinh nguyệt hay không.
Triệu chứng phụ như buồn nôn, lợm giọng, vú căng…
Ra huyết: thường gặp nhất, thường chậm kinh ít ngày thấy ra máu. Máu thường màu nâu đen. Màu socola có thể lẫn màng, số lượng và màu khác khác so với hành kinh thông thường.
Đau bụng: là triệu chứng cũng thường gặp nhưng nếu có thai thì không đau. Nếu đau cần đánh giá mức độ và vị trí đau do đặc điểm của cơn đau là đu vùng hạ vị, âm ỉ, có khi thành cơn, mỗi cơn đau lại chảy máu.
Ngất là triệu chứng có giá trị vì khả năng là do bệnh nhân đau có thể vượt ngưỡng chịu đựng gây choáng mà ngất.

Triệu chứng chửa ngoài tử cung có vỡ thường điễn ra đột ngột và rầm rộ với nhiều triệu chứng đa dạng. Biến chứng chảy máu sớm hay muộn tùy vào vị trí làm tổ của trứng.

Tùy thuộc vào mức độ chảy máu mà bệnh nhân có biểu hiện sốc hay không, trong trường hợp chảy máu ổ ạt người bệnh có thể có da xanh, niêm mạc nhợt, chân tay có vã mồ hôi, khát nước thở nhanh và nông. Bệnh nhân có thể hốt hoảng, lịm đi, mạch nhanh nhỏ, huyết áp hạ.

Người bệnh có chậm hay tắt kinh, ra huyết dai dẳng ít một.
Có cơn đau vùng hạ vị đột ngột, đau dữ dội, bệnh nhân có thể choáng hoặc ngất.
Khi siêu âm không thấy hình ảnh túi ối nằm trong buồng tử cung, túi cùng và ổ bụng có dịch.

Ngoài ra còn tình trạng chửa ngoài tử cung trong ổ bụng, chửa ngoài tử cung thể tụ huyết thành nang… đều vô cùng nguy hiểm vì không thể lường hết được những tai biến có thể xảy ran guy hiểm đến tính mạng người bệnh. Khi có các dấu hiệu nguy nghi ngờ, người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên ngành có chuyên môn sâu để thăm khám và điều trị sớm. Không tự tiện điều trị hay cố chịu đựng thời gian dài vì càng để lâu càng nguy hiểm.

Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn điều trị sản phụ khoa của trẻ sơ sinh – Bộ Y Tế

Các bài giảng Sản Phụ Khoa của ĐH Y

Đông Y Thiện Tri Thức tổng hợp