VỐI (CÂY)

• Tên khoa học: Cleistocalyx operculatus (Raxb) Merr. Perry ( = Eugenia operculata Roxb) – họ Sim (myrtaceae) còn gọi với tên khác là Thủy dung (TQ).
   
• Bộ phận dùng: Nụ hoa đã chế biến khô của cây vối (Gemma Florifera Cleistocalycis operculati). Vỏ thân đã chế biến khô của cây vối (Cortex Cleistocalycis operculati); Lá đã chế biến khô của cây vối (Folium Cleistocalycis operculati)
   
• Mô tả cây: Cây vối là một cây thân gỗ, cao hơn 10m, to, đường kính có thể tới 30cmthân ít khi thẳng, phân nhánh nhiều cành. Lá đơn, phiến hình bàu dục dài, đầu nhọn, lá nhẵn bóng, mép nguyên, dầy cứng, dài 8 – 15cm, rộng 5 – 8cm, cuống độc 1,5cm, hai mặt có những đốm nâu. Hoa nhỏ, màu lục nhạtgần như không cuống, họp thành hình chop nón mọc ở kẽ những lá đã rụng. Quả hình trái xoan hay hay hình cầu, đường kính 6 – 12mm, khi chín màu nâu đỏ. Tất cả cây , nụ có mùi thơm nhẹ đặc biệt dễ chịu. Mùa hoa tháng 6, quả tháng 8 - 9. Cây vối mọc hoang và được trồng khắp nơi trên cả nước để lấy lá và nụ nấu nước uống thay nước lọc hàng ngày.
  
  
   
• Thu hái và chế biến: Nụ hoa hái khi chưa nở, phơi khô. Vỏ thân thu hoạch quanh năn nhưng mùa hè thì tốt, lột phơi khô. Lá hái khi lá còn xanh tốt. Lá thường được đem ủ trong thùng kín đến khi đen nâu đều, thì đem phơi (việc ủ làm cho khi uống vị bớt hăng, ngái, cho mùi dễ chịu, tuy nhiên ngày naymọi người vẫn dùng tươi thay vì để khô.
   
• Công dụng: lá vối và nụ vơi có tác dụng kháng sinh đối với một só vi khuẩn Gram âm và dương. Vững bền với nhiệt độ. Nhân dân thường dùng làm nước uống, giúp giải khát, giải độc, tăng cường chức năng tiêu hóa, chữa tiêu chảy, lỵ nhẹ và viêm đại tràng.
   
  • Nước vối sắc còn có thể rửa ngoài da trong các trường hợp lở loét, mụn nhọt, ghẻ lở, và cả vết thương phần mềm khi cắn. ngoài ra còn có thể dùng quả sắc uống chữa tê thấp.
     
  • Liều dùng: 5 – 20g sắc uống: nụ hoa, lá hay vỏ. Dùng ngoài lượng vừa đủ.

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp.