VAI TRÒ CỦA HOA SỨ TRONG VƯỜN THUỐC ĐÔNG Y

Hoa sứ (Plumeria acutifolia Poir) đồng bào ta còn gọi bông hoa sứ, bông sứ cùi, bông sứ ma, bông sứ đỏ, hoa sứ trắng hay hoa đại.

Trong các sách cổ truyền của trung hoa, hoa sứ có nhiều tên: Hoàng mộc bút (Hoa dược phổ loại) do búp hoa trông giống ngòi bút. Đản hoàng hoa  hay Lôi trùy hoa (Quản Đông trung dược); Đại Quý hoa (Quảng tây dược thực lục)…

Đây là thứ cây thân mộc thuốc loại vừa. cao từ 3 đến 7m họ trúc đào, được trồng làm cảnh và làm thuốc ở khắp nước ta.

Theo sách Nam ninh thi dược vật chí, hoa sứ vị ngọt tính bình, không độc chủ trị ho.

Sách Lĩnh nam thái dược lục cho rằng hoa sứ trị chứng thấp nhiệt, chứng lỵ, có thể làm nhuận phổi, giải độc.

Sách Trồng hái và dùng cây thuốc chép rằng Hoa đại vi ngọt, tính bình mùi thơm, có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp. Vỏ thân, vỏ rễ và nhựa của cây hoa sứ đều có tác dụng tẩy mạnh và tháo nước, chữa bí đại tiện và tiểu tiện, thũng chướng.

Lưu ý: Hoa sứ có tác dụng hạ huyết áp nhanh và kéo dài do vậy người huyết áp thấp nên tránh dùng.

Một số bài thuốc trị liệu:

1. Chữa chứng Lỵ và đi tả vào mùa hè: Hoa sứ khô 4 đến 8 tiền (khoảng 20g) sắc uống.
2. Chữa huyết áp cao: Hoa đại 12 đến 20g sắc uống – Trồng hái và dùng thuốc.
3. Chữa chứng huyết hữu (Hémophilie): Ngày dùng 6 đến 12g hoa sứ trắng với 200ml nước, chia làm nhiều lần uống trong ngày (phương này cũng có thể dùng để chữa ho) – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam.
4. Chữa mụn nhọt: Lá cây hoa sứ dùng lượng thích hợp, rửa sạch, giã nát nhuyễn đắp vào chỗ mụn nhọt.
5. Chữa bong gân sai khớp: Lá hoa sứ đủ dùng, rửa sạch, giã nát. Lọc bằng vải, lụa mỏng, hơ cho nóng, bó hay đắp vào chỗ đau – Những cây thuốc và vị thuốc việt nam.
6. Chữa bí đại tiện: Vỏ thân cây khoảng 6 đến 12g, rửa sạch, sắc với 200ml nước chia làm 3 lần uống, đại tiện thông thì thôi.
7. Chữa hắc lào: Vỏ cây sứ cạo bỏ lớp ngoài, củ chút chít 50g, cồn 70 độ khoảng 100ml. Hai vị giã nát, ngâm vào cồn trong 7 ngày, đem bôi 1 – 2 lần trong ngày.
8. Chữa chứng Viêm nhiễm vùng răng, miệng: vỏ tươi thân cây hoa sứ rửa sạch, băm nhỏ. Cứ khoảng 100g vỏ cho 1 lít nước, sắc còn khoảng 400ml (vỏ khô 20g, sao vàng cho vào 100ml rượu cồn 70 độ ngâm 5 đến 7 ngày). Khi cho người bệnh ngậm thì pha thành rượu thuốc 10 đến 15 độ. Cả 2 dạng thuốc trên đều cho người bệnh  ngậm 3 đến 4 lần trong ngày, mỗi lần ngậm 10 đến 15 phút, mỗi liều ngậm 200ml dùng trong 4 đến 6 ngày, nếu viêm quanh chân răng phải dùng 3 đến 4 đợt.
9. Chữa bệnh Chân răng sưng đau: Vỏ thân cây và vỏ rễ của cây hoa sứ 15 đến 20g, rửa sạch giã nát, ngâm vào rượu 25 đến 35 độ trong 30 phút, ngày ngậm 2 lần.
10. Chữa mụn nhọt sưng tấy: Bị mụn nhọt sưng tấy gây đau nhức, chích lấy mủ thân cây hoa sứ hay ở cành hoa sứ bôi vào thì khỏi.
11. Chữa vết loét hay chai chân: Lấy nhựa ở thân hay cành cây hoa sữ bôi thường xuyên thì khỏi – Những cây thuốc và vị thuốc Việt nam.
    
    Nguồn: Đông Y Thiện Tri Thức tổng hợp.