SƠN THÙ DU

• Tên khoa học: Cornus officinalis Sieb, et Zucc, họ Sơn thù du (Cornaceae) còn được gọi là Dược tảo – Sơn thù = Sơn du nhục – Du nhục – Tảo bì.

• Bộ phận dùng là Quả Sơn thù du chín, bỏ hạt đã chế biến khô. Được ghi nhận vào Dược điển TQ.

• Mô tả cây: Cây sơn thù du là một cây nhỡ, cao tới 10m, vỏ cây nét nẻ như có vây, La mọc đối, phiến lá hình trứng màu lục ve dài 5 – 12mm,cuống lá dài 0,6 – 1,5cm. Hoa nở trước khi ra lá, cánh hoa màu vàng ngà hay trắng, 4 nhị đực, 1 nhị cái. Quả hình bầu dục dài. Mùa hoa tháng 2 – 3, mùa quả tháng 9 – 10. Cây chưa có ở nước ta.

• 

• Thu hái và chế biến: Thu hái và chế biến vào cuối thu và đầu đông. Khi quả chuyển sang màu đỏ thì hái về, sấy nhẹ lửa, để nguội rồi bóc lấy cùi thịt đem phơi hoặc sấy lửa nhẹ cho khô. Sơn thù du không mùi, vị chua, hơi chát, hơi đắng. Loại Sơn thù cùi thịt dày, màu đỏ, nhuận có dầu là tốt. Ngược lại loại cùi thịt mỏng, màu nhạt là kém. Hạt sơn thù không dùng làm thuốc.

• Công dụng: Theo Đông y, Sơn thù vị chua chát, tính hơi ấm vào 2 kinh Can, THận. Có tác dụng bổ gan, thận, giữ tinh khí, hãm mồ hôi, cầm máu. Dùng chữa các bệnh thận hư, đau lưng, nhức gối, ù tai, yếu sinh lý, di tinh, liệt dương, đái rắt, đái tháo đường, ra mồ hôi trộm, thiếu máu, phụ nữ khí hư, kinh nguyệt khó khắn. Theo Tây y, Sơn thù có tác dụng: giảm huyết áp, lợi niệu, giảm đau, sát khuẩn, kháng histamine.

  • Liều dùng: 5 – 10g sắc uống. Có thể chế với rượu, lấy 1 kg sơn thù nhục trộn với 200 – 250g rượu, cho vào bình nút kín, dun cách thủy cho tới khi ngấm hết rượu, lấy ra hong khô thì được Tửu Sơn thù.

  • Lưu ý: Người thuộc chứng mệnh môn hóa vượng, có thấp nhiệt không được dùng.

• Một số bài thuốc ứng dụng:

  • Bài số 1: Lục vị hoàn chữa di mộng tinh, thận hư đau lưng: Thục địa 80g; Sơn dược 40g; Đan bì 30g; Bạch phục linh 30g; Sơn thì 40g; Trạch tả 30g. Chế thành viên uống mỗi ngày 12g, chia làm 2 – 3 lần.

  • Bài số 2: Chữa suy nhược, mới ốm dậy, thường tự ra mồ hôi: Sơn thù nhục 30g; Đảng sâm 30g; Mẫu lệ 12g; Bạch thược 12g; Cam thảo 3g; Sắc uống.

  • Bài số 3: Chữa phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều, suy nhược, giảm tiểu cầu: Sơn thù 30g; Nhân sâm 6g; Sắc uống (người huyết nhiệt không uống).

• Bải quản thuốc nơi khô ráo, thoáng mát.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp