CỐC TINH THẢO

• Tên khoa học: Eriocaulon sexangulare L. , E buergerianum Koern, họ Cốc tinh thảo (Eriocaulaceae); tên khác là Cỏ dùi trống – Cỏ đuôi công – Cây cốc tinh.

• Bộ phận dùng: Hoa tự (thường nhầm là nụ hoa) cây cốc tinh phơi khô. Được ghi vào Dược điển VN và TQ.

• Mô tả: Cây cốc tinh thảo là cây cỏ nhỏ, sống hàng năm, rễ chum, thân rất ngắn. Lá mọc vòng, dẹt, dài 4 – 35cm, rộng 0,2 – 1cm, nhẵn, nhiều gân dọc. Cán hoa dài 10 – 55cm, hoa tự hình đầu hay hình trứng, đường kính 4 – 6mm, màu trắng hay vàng ngà, có cuống dài mọc cao lên đầu cuống có hoa tròn hình cầu, phía trên có lông mềm màu trắng. Có hai loại: cốc tinh thảo nếp và tẻ. Cây cốc tinh thảo thường mọc hoang ở nơi ẩm thấp, thường lá ruộng lúa sau khi gặt(do người ta nghĩ là tinh của lúa mọc lên nên mới gọi là cốc tinh thảo).

• Thu hái, chế biến: Mùa thu hái khoảng tháng 6 – 9. Cắt lấy các hoa tự cây cốc tinh thảo, loại nếp và loại tẻ để riêng, đem về phơi năng hoặc sấy nhẹ lửa đến khô. Cắt cuống ngắn dưới 50cm. Nếu cắt bỏ cán hoa thì gọi là cốc tính châu. Cốc tinh thảo không mùi, vị nhạt. Loại cốc tinh thảo khô, màu trắng hay hơi xám, không sâu mốc, không lẫn tạp chất là tốt.

  • Cốc tinh thảo nếp: to hơn, đầu hơi lõm màu trắng, có tuyết ong ánh, đường kinh từ 5mm trở lên, cuống cắt ngắn dưới 50cm.

  • Cốc tinh thảo tẻ: nhỏ hơn, đầu không lõm, màu hơi xám, đường kính từ 4mm trở lên.

• Công dụng: Theo Đông y, cốc tinh thảo vị cay, ngọt, tính hơi ấm, vào 2 kinh Can, Vỵ. Có tác dụng trừ phong, thanh nhiệt, làm tan màng, sáng mắt (tốt hơn hoa cúc), lợi niệu. Dùng chữa các chứng bệnh: Mắt kéo màng bị mờ; Nhức đầu, sốt nóng, đau răng, đau họng.

• Liều dùng: 10 – 12g, tân bột hay sắc uống.Lưu ý: Người không phải chứng phong nhiệt (cảm có sốt nóng) không được dùng.

• Một số ứng dụng:

  • Bài số 1: Chữa viêm kết mạc, viêm giác mạc: cốc tinh thảo, phòng phong 2 vị bằng nhau, tán nhỏ. Ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 1 – 2g.

  • Bài số 2: Chữa mắt đỏ kéo màng, nhức đầu:

Cốc tinh thảo	10g	Long đơm thảo	5g
Ngưu bàng	4g	Kinh giới	4g
Phục linh	4g	Cam thảo	4g
Sinh địa	6g	Hồng hoa	4g
Xích thược	4g	Mộc thông	4g

Sao nhẹ, tán thành bột uống, mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 3 – 6g.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp