CÁC BÀI THUỐC BỔ KHÍ HUYẾT – phần 2
Những bài thuốc bổ khí huyết là những bài thuốc có tác dụng bổ khí và bổ huyết chữa các chứng khí huyết đều hư, thường gồm các vị thuốc bổ khí như: Đảng sâm, Nhân sâm. Bạch truật, Chích thảo, Hoàng kỳ và bổ huyết như Hà thủ ô, Đương quy, thục địa, Kỷ tử…
- CHÍCH CAM THẢO THANG – PHỤC MẠCH THANG (Thương hàn luận)
|
Chích cam thảo |
12 g – 16 g |
A giao |
8 – 12 g |
|
Mạch môn |
8 – 12 g |
Quế chi |
6 – 12 g |
|
Gừng tươi |
12 g |
Đại táo |
6 – 8 quả |
|
Đảng sâm |
8 – 12 g |
Sinh địa |
16 – 20 g |
|
Ma nhân |
6 – 12 g |
|
|
- Cách dùng: sắc nước uống, theo sách Cổ cho thêm 1/2rượu để sắc.
- Tác dụng: Ích khí bổ huyết, tư âm phục mạch.
- Giải: Chích Cam thảo: tính ngọt ôn, ích khí bổ trung, sinh khí huyết để phục hồi huyết mạch là chủ dược; Đảng sâm, Đại táo bổ khí, ích vị, kiện tỳ để sinh khí huyết; Sinh địa, A giao, mạch môn, Ma nhân bổ tâm huyết dưỡng tâm âm để dưỡng dầy huyết mạch. Quế chi hợp với Chích thảo để bổ tâm dương hợp với Sinh khương để thông huyết mạch, dùng rượu nấu để tăng tác dụng thông mạch.
- Ứng dụng lâm sàng: Trên lâm sàng bài thuốc chủ yếu dùng chữa chứng khí huyết hư, biểu hiện mạch kết hoặc mạch đại, tim đập mạnh khó thở, ho, cơ thể gày yếu, ra mồ hôi, mất ngủ, hạng khô, đại tiện táo, mạch sác nhược.
- Nếu Đại tiện lỏng bỏ Ma nhân gia toan táo nhân để dưỡng tâm an thần.
- Trường hợp tim hồi hộp nặng gia Long cốt, Chu sa để dưỡng tâm an thần.
- Trên lâm sàng bài thuốc còn được dùng để chữa các chứng thấp tim, hẹp van tim, nhịp tim không đều, ngoại tâm thu khó thở do suy tim có kết quả nhất định.
- PHỤCMẠCH THANG gia giảm – Ôn bệnh điều biện
- Thành phần gồm: chích cam thảo 20g; Can địa hoàng 20g; bạch thược 20g; Mạch môn 16g; A giao 12g; Ma nhân 12g;
- Cách dùng: sắc nước uống;
- Tác dụng: Tư âm thoái nhiệt, nhuận táo; Chủ trị chữa các chứng hư nhiệt.
- THÁI SƠN BÀNG THẠCH TÁN – CẢNH NHẠC TOÀN THƯ
|
Nhân sâm (đảng sâm) |
12 g |
Chích hoàng kỳ |
12 g |
|
Đương qui |
12 g |
Xuyên tục đoạn |
12 g |
|
Hoàng cầm |
12 g |
Bạch thược (sao rượu) |
12 g |
|
Bạch truật (sao) |
12 g |
Thục địa |
20 g |
|
Xuyên khung |
4 g |
Chích cam thảo |
2 g |
|
Sa nhân |
2 g |
Gạo nếp |
1 nắm. |
- Cách dùng: sắc nước uống.
- Tác dụng: Bổ khí kiện tỳ, dưỡng huyết an thai.
- Giải: Bài này do bài Bát trân thang bỏ phục linh, gia Hoàng kỳ, Tục đoạn, Sa nhân, Hoàng cầm, Gạo nếp mà thành bài thuốc dưỡng huyết an thai thường dùng. Trong bài Bát trân thang bỏ Phục linh gia: Hoàng kỳ song bổ khí huyết để dưỡng thai; Tục đoạn: bổ ích can thận; Sa nhân: điều khí; Gạo nếp bổ dưỡng tỳ vị.; Hoàng cầm dùng chung với Bạch truật theo cổ nhân có tác dụng an thai;
- Ứng dụng lâm sàng: Trên lâm sàng thường dùng bài thuốc để dưỡng thai tùy theo tình hình cụ thể có thể gia giảm liều lượng:
- Nếu động thai kèm mất ngủ, tim hồi hộp gia Toan táo nhân sao; Long nhãn để dưỡng tâm, an thần. Lưng đau nhiều gia Đỗ trọng, Thỏ ty tử để bổ Can thận.
- Trường hợp âm đạo ra huyết có triệu chứng dọa sảy gia A giao, Ngãi diệp để chỉ huyết an thai;
- Bài thuốc có thể dùng ngừa sảy thai với người có tiền sử dọa sảy hoặc có mang cơ thể suy nhược. Cách 3 – 5 ngày uống 1 thang liền trong 3 – 4 tháng đầu thai kỳ.
- Theo một số kinh nghiệm điều trị có thể dùng bài thuốc sau để chữa sảy thai nhiều lần có kết quả tốt: Đảng sâm 12g; Bạch truật 12g; Đương quy 6g; Bạch thược 8g; xuyên khung 12g; thục địa 12g; chích Hoàng kỳ 12g; Xuyên Tục đoạn 12g; Hoàng cầm 6g;Sa nhân 3g (cho sau); Chích thảo 2g; và Gạo nếp 12g; Sắc cho uống nóng.
Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.
Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp
