CÁC BÀI THUỐC BỔ ÂM – PHẦN 1

Bài thuốc Bổ âm là những bài thuốc gồm các vị thuốc ngọt mát để dưỡng âm như Địa hoàng, Mạch môn, Sa sâm, Quy bản, Kỷ tử… để chữa các chứng âm hư chủ yếu là Can thận âm hư, triệu chứng lâm sàng chủ yếu thường thấy là sốt về chiều, người gày, da nóng, má hồng,, lòng bàn tay bàn chân nóng, mất ngủ, ra mồ hôi trộm, khát nước, họng khô, lưỡi đỏ, ít rêu, mạch tế sác…

1. LỤC VỊ ĐỊA HOÀNG HOÀN – Tiểu nhi dược chứng trực quyết.

• Thành phần gồm các vị Thục địa 20 – 32g; Sơn thù 10 – 16g; Trạch tả 8 – 12g; Hoài sơn 10 – 16g; Phục linh 8 – 12g; Đơn bì 8 – 12g;
   
• Cách dùng: Tất cả tán bột mịn, luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 8 – 12g, ngày 2 – 3 lần với nước sôi nguội hoặc cho tý muối. Cũng có thể làm thang sắc uống.
  
  
   
• Tác dụng: Tư bổ can thận
   
• Giải: Trong bài Thục địa tư thận, dưỡng tinh là chủ dược; Sơn thù dưỡng can sáp tinh; Sơn dược bổ tỳ cố tinh; Trạch tả thanh tả thận hỏa, giảm bớt tinh nê trệ của Thục địa; Đơn bì có tác dụng thanh can hỏa, giảm bớt tính ôn của Sơn thù; Bạch linh có tác dụng kiện tỳ, trừ thấp giúp Hoài sơn kiện tỳ. Các vị thuốc trên hợp lại vừa bổ vừa tả giúp cho tác dụng bổ tốt hơn là một bài thuốc chủ yếu tư bổ can thận.
   
• Ứng dụng trong lâm sàng thường dùng để chữa các bệnh mạn tính như suy nhược thần kinh, suy nhược cơ thể, lao phổi, lao thận, tiểu đường, viêm thận mạn tính, cướng tuyến giáp, huyết áp cao, vữa xơ động mạch, phòng tai biến mạch máu (do có tác dụng giảm cholesterol), giảm xuất huyết tử cung cơ năng; hội chứng Can thận âm hư đều có thể gia giảm dùng kết quả tốt.
   
  • Những bệnh về mắt như viêm thần kinh thị, viêm võng mạc trung tâm, teo thần kinh thị gia thêm Đương quy, Sài hồ, Cúc hoa, Ngũ vị tử để chữa có kết quả nhất định.
     
  • Bài này gia thêm Tri mẫu, Hoàng bá gọi là Tri bá địa hoàng hoàn (Y tong kim giám) có tác dụng tư âm, giáng hỏa mạnh hơn dùng trong trường hợp bệnh lao, sốt kéo dài, ra mồ hôi trộm có tác dụng tốt.
     
  • Nếu gia kỷ tử, Cúc hoa gòi là Kủ cúc địa hoàng hoàn (Y cấp) có tác dụng tư bổ Can thận làm sáng mắt, tăng thị lực, dùng trong trường hợp âm hư can hỏa vượng sinh ra hoa mắt, mờ mắt, đau đầu chóng mặt, các trường hợp suy nhược thần kinh, cao huyết áp có kết quả tốt.
     
  • Nếu gia thêm Ngũ vị tử, Mạch đông gọi là Mạch vị Địa hoàng hoàn cũng gọi là Bát tiên trường thọ hoàn (Y cấp) dùng chữa chứng Phế thận âm hư, ho ra máu, sốt đêm, ra mồ hôi như trường hợp lao phổi.
     
  • Nếu gia thêm Đương quy, Bạch thược, Câu kỷ tử, Cúc hoa, bạch tật lê, Thạch quyết minh gọi là Minh mục địa hoàng hoàn có tác dúngáng mắt, bổ can tư thận, tiêu tán phong nhiệt. chữa các chứng khô, mờ mắt, quáng gà, chứng huyết áp cao thể âm hư hỏa vượng.
     
  • Chú ý: Không dùng bài lục vị khi đang có tiêu chảy, hoặc rối loạn tiêu hóa.

2. TẢ QUY HOÀN – CẢNH NHẠC TOÀN THƯ

• Thành phần là bài Lục vị bỏ bạch linh, Trạch tả, Đơn gia bì gia THỏ ty tử; Câu kỷ tử, Xuyên ngưu tất, Lộc giao, Quy giao
   
• Có tác dụng tư can bổ thận chữa chứng cân thận tinh huyết suy kém, lưng đau mỏi, chân yếu, chóng mặt ù tai ra mồ hôi trộm, miệng họng khô; Nếu bài lục vị bỏ Trạch tả, Đơn bì gia Câu kỷ tử, Chích thảo có tên là Tả quy ẩm (cahr nhạc toàn thư; có tác dụng như tả quy hoàn nhưng kém hơn.
   
• Nếu bài Lục vị địa hoàng hoàn gia Mạch môn, Ngũ vị tử cũng là bài mạch vị địa hoàng hoàn (tiếp tục vô âm phương – hải thượng y tôn tâm lĩnh)

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.
Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp.