Y HỌC CỔ TRUYỀN VỚI ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN TIÊU HÓA – PHẦN 3
- ÔN TRUNG KHU HÀN KIỆN TỲ CHỈ TẢ HOÀN:
Nam mộc hương (cạo vỏ thô, thái mỏng, sao vàng) |
|
Hoàng nàn chế (sao vàng) |
|
Thảo quả (sao qua) |
|
Can khương |
|
Hoắc hương (sao qua) |
|
Lá ổi tàu (lá dài xoăn) |
|
- Chủ trị: Hàn tả:
+ Ngày đêm đi tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng không thối, sắc vàng nhợt hoặc không có phân mà chỉ ra toàn nước.
+ Hậu môn không nóng, bụng sôi, đau lâm râm hoặc không đau, xoa ấm thì dễ chịu.
+ Không muốn ăn, không muốn uống nước, nếu muốn uống thì chỉ chút một nước nóng.
+ Người xanh xao mệt mỏi, rêu lưỡi trắng nhợt, tiểu tiện trong. - Cách dùng:
+ Hoàng nàn chế là vỏ hoàng nàn ngâm nước 24h cạo sạch vỏ vàng, sau đó ngâm nước vo gạo 3 ngày đêm thay nước gạo thường xuyên, rửa sạch thái nhỏ phơi khô.
+ Các vị sao chế khô giòn trộn đều tán bột mịn, luyện hồ làm thành hoàn bằng hạt đỗ đen.
+ Trẻ em dưới 3 tuổi mỗi lần uống 2 viên; dưới 7 tuổi mỗi lần uống 4 viên, dưới 12 tuổi uống 6 viên; dưới 16 tuổi uống 10 viên.
+ Người lớn uống 20 viên. Ngày uống 3 – 4 lần tùy bệnh nặng nhẹ, cách 4h uống 1 lần. Khỏi đi ngoài thì thôi.
+ Uống với nước chín ấm, nước chè hoặc nước vối, không nên nhai vì rất đắng, trẻ bé quá có thể hòa với nước cho uống. - Lưu ý: thuốc có hoàng nàn độc, không được dùng quá liều như trên. Nếu uống quá liều sẽ có cảm giác ngộ độc như say rượu, lảo đảo hoặc giật gân cơ; Trường hợp bị ngộ độc dùng cam thảo sắc lấy nước uống sẽ khỏi ngay.
- Kiêng: Không dùng các chất tanh, sống, dầu mỡ, thức ăn chậm tiêu như trứng, nếp, hoa quả, đường mật.
- KHỔ LUYỆN HOÀN:
Khổ luyện tử (bỏ vỏ lấy nhân, sao vàng, hạ thổ) |
|
Rộp ổi (sao vàng hạ thổ) |
|
Búp ổi (sao vàng hạ thổ) |
|
Lệ chi hạch (bỏ vỏ lấy nhân thái mỏng sao vàng hạ thổ) |
|
Hòe hoa (sao vàng hạ thổ) |
|
|
|
- Chủ trị: Tiêu chảy (cả thể nhiệt và hàn).
- Cách dùng: Các vị sao vàng hạ thổ xong, đem tán bột mịn, luyện hồ làm hoàn bằng hạt đỗ xanh.
- Trẻ em dưới 3 tháng uống 3 – 4 viên; dưới 12 tháng uống 4 – 6 viên; dưới 3 tuổi uống 8 – 10 viên; dưới 8 tuổi ngày uống 10 – 15 viên; dưới 15 tuổi uống 15 – 20 viên. Trẻ dưới 1 tháng có thể hòa với nước đổ cho uống.
- Người lớn dùng 30 viên/ ngày. Chia làm 2 – 3 lần.
- Nếu là nhiệt tả thì uống thuốc với nước đun sôi hoặc nước chè, nước vối. Nếu là hàn tả thì nướng 3 lát gừng hãm với nước sôi uống với thuốc.
- HẬU PHÁC HOẮC HƯƠNG THANG:
Hậu phác (vỏ vối) |
|
Hoắc hương |
|
Bạch chỉ nam (sao) |
|
Thổ phục linh (sao) |
|
Bán hạ (chế gừng sao vàng) |
|
Vỏ quýt (sao) |
|
Đại phúc bì(cùi quả cau khô) |
|
Cam thảo nam (dây chi chi) |
|
Rễ bướm trắng (bướm bạc) |
|
Sinh khương |
3 lát |
- Chủ trị: Tiêu chảy phân lỏng, ngày đi 5 – 7 lần đau bụng, sôi bụng, có khi phát sốt, sợ lạnh, nhức đầu.
- Cách dùng: Các vị cho vào 600ml nước, sắc lấy 200ml, nước thuốc chia uống 2 lần trong ngày. Ngày uống 1 thang.
- THẠCH CAO GIA VỊ THANG:
Thạch cao sống (tán nhỏ) |
|
Cam thảo |
|
Xa tiền tử |
|
Trúc diệp (hoặc búp tre non) |
|
Gạo tẻ |
|
Đăng tâm |
|
- Chủ trị: Tiêu chảy do cảm nhiễm tà khí thấp nhiệt:
+ Tiêu chảy lúc đầu lỏng sau toàn nước; màu vàng, ngày đêm đi nhièu lần, phân có mùi hôi thối, cứ đau bụng lại buồn đi ngoài.
+ Hậu môn nóng đỏ rát, buồn bực khó chịu không yên, chán ăn khát nước, tiểu tiện vàng đỏ, lượng ít, môi đỏ và khô se, mạch nhu hoạt mà sác. - Cách dùng:
+ Gạo tẻ, thạch cao cho vào 1 chút nước nấu sôi 15 phút, cho tiếp các vị thuốc khác vào, sắc lấy 500ml nước thuốc để riêng.
+ Cho thêm 700ml nước vào bã thuốc nấu lần 2 được 300ml, gộp chung 2 nước lại với nhau để nguội cho người bệnh uống trong ngày (uống theo nhu cầu).
+ Người lớn ngày 1 thang, trẻ em tùy tuổi mà điều chỉnh giảm . - Kiêng: Trường hợp tiêu chảy thuộc hàn, hư CẤM dùng.
- CÁT CĂN TÍCH TUYẾT THẢO THANG:
- Thành phần:
+ Cát căn: 30g
+ Rau má khô: 30g
+ Búp tre non: 20g
+ Cam thảo dây (dây chi chi): 10g - Chủ trị:
+ Tiêu chảy, bụng quặn đau mót đi ngoài ngay.
+ Phân lỏng hoặc loãng như nước màu vàng, đi tóe nước như xói, có tiếng kêu khi gần cuối bãi biểu hiện ruột có nhiều hơi, ngày đi 5 – 7 lần thậm chí nhiều hơn.
+ Có thể phát sốt nhẹ, khát nước, thích nước mát, tiểu tiện lượng ít màu vàng, đỏ.
+ Ở trẻ em tiêu chảy vài ngày là hậu môn đã đỏ và nóng, người mệt lả không muốn ăn. - Cách dùng:
+ Các vị cho vào 1000ml nước, sắc lấy 500ml nước thuốc để nguội cho uống thay nước trong ngày.
+ Ngày uống 1 thang. Trẻ em giảm liều lượng xuống một nửa. - Kiêng kị: Tiêu chảy do hư hàn không dùng.
Nguồn: Đông Y Thiện Tri Thức tổng hợp.