KHƯƠNG HOẠT
-
Tên khoa học: Notopterygium incíum Ting Mss – họ Hoa tán (Apiaceae). CÒn gọi là Xuyên khương – Tây khương (TQ).
-
Bộ phận dùng: Thân – rễ và rễ đã chế biến khô của cây Khương hoạt. Được ghi nhận vào Dược điển VN và TQ.
-
Mô tả cây: Cây sống lâu năm, thân – rễ củ to, có các đốt. TOàn thân cây có mùi thơm đặc biệt. Cây cao từ 0,5 – 1m, Không phân nhánh, thân rỗng, phía dưới màu tím, có những rãnh theo chiều dọc, thân nhẵn, không có lông. Lá mọc cách, xẻ 2 – 3 lần lông chim, mép răng cưa thưa, mặt trên tím nhạt, phần dưới cuống lá phát triển rộng thành bẹ ôm lấy thân. Hoa họp thành hình tán kép, hoa nhỏ, mầm trắng. Mùa hoa tháng 7 – 8. .Quả bế đối, hình thoi dẹt, hai mép thành dia mỏng, quả dài 5mm, rộng 3mm. Khương hoạt chủ yếu mọc, ít được trồng ở VN.
-
-
Thu hái và chế biến: Thu hoạch rễ và thân rễ cuối hạ đầu thu. Đào lấy rễ và thân rễ, rửa sạch phơi khô trong râm hay sấy nhiệt độ dưới 45 cho khô là được.
-
Công dụng: Theo Đông y, Khương hoạt vị cay, tính ấm vào các kinh: Bàng quang, Can, Thận. Có tác dụng tán hàn, giải biểu (ra mồ hôi) trừ phong thấp, giảm đau, hạ sốt. Dùng chữa các chứng bệnh, cảm mạo phong hàn, cúm không có mồ hôi, đau nhức mình mảy, khớp, nhức đầu, đau lưng, vai khớp chân tay co quắp.
-
Liều dùng: 3 – 10g (sắc ngâm rượu, tán bột làm thuốc viên).
-
Lưu ý: Người bị đau tê do huyết hư (thiếu máu), không phải do phong hàn thì không dùng.
-
-
Một số bài thuốc ứng dụng:
-
Bài só 1: Chữa ngoại cảm phong hàn, nhiệt nằm bên trong người, đau mình, nhức đầu, không có mồ hôi, cúm:
-
-
Khương hoạt
5g
Phòng phong
5g
Bạch chỉ
3g
Thương truật
5g.
Sinh địa
3f
Hoàng cầm
3g
Cam thảo
3
Xuyên khung
3g
Tế tân
1,5g
Sắc uống.
-
-
Bài số 2: Chữa phong hàn ở phần biểu, đau đầu, đau lưng, khớp vai, nhức mỏi:
-
-
Khương hoạt
5g
Độc hoạt
5g
Cao bản
5g
Phòng phong
10g
Mạn kinh tử
10g
Xuyên khung
3g
Cam thảo
3g
Sắc uống.
-
-
Bài số 3: Chữa viêm khớp do phong thấp: Khương hoạt 10g; Uy linh tiên 10g; Kê huyết đằng 10g; Đương quy 10g; Tần giao 12g. Sắc uống.
-
-
Bảo quản: Để nơi khô ráo, kín, mát. Phòng sâu mọt, kiểm tra thường xuyên.
Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp
