NHỮNG BÀI THUỐC HOẠT HUYẾT – phần 7

Bài thuốc Hoạt huyết chữa chứng xuất huyết, huyết ứ do nguyên nhân khác nhau mà hội chứng ứ huyết, xuất huyết có khác nhai, ví dụ như bệnh nhiễm sốt cao, bụng dưới đầy đau, tiểu tiện không lợi, đại tiện phân đen, khí hư, huyết trệ, kinh mạch không thông… Tùy tình hình bệnh lý khác nhau mà dùng các bài thuốc hoạt huyết, khu ứ thích hợp.

Chúng tôi xin giới thiệu một số bài thuốc Hoạt huyết để bạn đọc tham khảo

1. BỔ DƯỠNG HOÀN NGŨ THANG (Y lâm cải thác)

• Cách dùng sắc nước uống.
• Tác dụng bổ khí hoạt huyết, thông lạc.
• Giải: Bài thuốc chủ yếu chữa di chứng trúng phong khí hư huyết trệ, mạch lạc không thông gây nên bán thân bất toại, nói khó, miệng mắt méo xệch. Phép trị chủ yếu là bổ khí, hoạt huyết, thông lạc. các vị trong bài thuốc: Hoàng kỳ dùng sống lượng nhiều có tác dụng đại bổ nguyên khí là chủ dược; Đương quy vĩ, xuyên khung, xích thược hoạt huyết hòa vinh; Đào nhân, Hồng hoa; địa long hóa ứ thôn glạc, khí huyết được lưu thông, phần cơ thể bị bệnh được hồi phục.
• Ứng dụng trên lâm sàng: bài thuốc này chữa di chứng trúng phong, tai biến mạch máu não; Cần chú ý dùng lượng nhiều để bổ nguyên khí, các vị thuốc hoạt huyết không nên dùng nhiều:
  • Trường hợp lâu ngày cơ teo nên chú ý dùng thuốc bổ huyết dưỡng cân như Đương quy, Thục địa, Miết giáp, bạch cương tàm để dưỡng huyết, cường tráng cơ thể.
  • Nếu cơ thể hư hàn gia Thục phụ tử để ôn dương tán hàn, nếu tỳ vị hư nhược gia Đảng sâm, Bạch truật để bổ khí kiện tỳ.
  • Nếu đờm nhiều gia Chế bán hạ, Bối mẫu, Gừng để hóa đàm.
  • Nếu khó nói, tinh thần không tỉnh táo gia Viễn chí, Thạch xương bồ để khai khiếu hóa đàm.

2. ÔN KINH THANG (Kim quỹ yếu lược)

• Cách dùng: Sắc nước chia 2 lần uống trong ngày.
• Tác dụng: Ôn kinh dưỡng huyết hoạt huyết điều kinh.
• Giải: Bài thuốc chủ yếu trị chứng huyết ứ, 2 mạch Xung, Nhâm hư hàn, kinh nguyệt không đều hoặc lâu ngày không có con. Tên bài thuốc là Ôn kinh nói lên tác dụng chính của bài thuốc là ôn dưỡng huyết mạch làm cho huyết ấm dễ lưu thông và sẽ không còn ứ huyết. TRong bài: Ngo thù du, Quế chi có tác dụng ôn kinh tán hàn; Đương quy, Xuyênkhung dưỡng huyết kiêm hoạt huyết, khu ứ đều là chủ được; A giao, thược dược, mạch môn hợp với Đương quy để dưỡng huyết, hoạt huyết; Đảng sâm ích khí sinh huyết; Đơn bì hoạt huyết khu ứ; bán hạ, Khương thảo hợp với Đảng sâm để bổ trung ích khí kiện tỳ vị.
• Ứng dụng trên lâm sàng: Bài thuốc này trên lâm sàng thường dùng chữa chứng kinh nguyệt không đều, đau kinh do Xung, Nhâm hư hàn
  • Nếu bụng dưới đau nặng nhiều bỏ vị đơn bì, mạch môn gia Tiểu hồi hương, ngải diệp sao để tán hàn chỉ thống.
  • Nếu khí trệ gia Chế hương phụ, Ô dược.
  • Nếu trường hợp rong kinh kéo dài sắc nhợt bỏ Đơn bì gia bào khương, Ngải diệp sao, Nhọ nồi sao, THục địa để ôn kinh bổ huyết, cầm máu.
  • Nếu khi hư nặng bỏ đơn bì, Xuyên khung, Ngô thù gia Hoàng kỳ để ích khí.
  • Bài này cũng có thể dùng chữa chứng xuất huyết tử cung cơ năng có kết quả tốt.

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp