KINH GIỚI

• Tên khoa học: Elsholtzia cristata Willd (Elsholtzia ciliate (Thunb) Hyland), họ Hoa môi (lamiaceae); CÒn gọi là Khương giới – Bạch tô – Giả tô.

• Bộ phận dùng: Đoạn cành ngọn có mang lá và bông hoa của cây kinh giới phơi hay sấy khô còn gọi là Kinh giới tuệ. Được ghi vào Dược điển VN.

• Mô tả cây: Cây kinh giới là một cây cỏ cao 0,3 – 0,45m, thân nhẵn mọc thẳng, lá mọc đối, phiến lá thuôn nhọn dài 5 – 8cm, rộng 3cm, mép răng cưa, cuống gày dài 2 – 3cm. Hoa tự có lác bắc to, mọc thành bông ở đầu cành rất mau, hoa nhỏ, màu tím nhạt. Mùa hoa: tháng 7 – 9. Quả hạch nhỏ, nhẵn. Cây kinh giới được trồng làm rau thơm và làm thuốc.

• 

• Thu hái chế biến: Mùa thu hái vào tháng 7 – 9. Khi thời tiết khô ráo, cắt lấy những đoạn cành có nhiều lá và bông hoa theo đúng quy cách, đem phơi nắng hoặc sấy nhẹ ở 40 – 50độ C cho đến khô.

  • Kinh giới mùi thơm mát, vị hơi cay. Loại kinh giới khô, cành có nhiều hoa và lá, màu xanh xám nhạt, có mùi thơm mát, không mốc mọt, không vụn nát, không lẫn tạp chất và cành lá cây khác là tốt.

  • Kinh giới phải toàn cảnh, dài không quá 40cm (từ ngọn trở xuống) không lấy những cành đã rụng hết lá hoa.

  • Ngoài ra cần phân biệt cây Kinh giới Trung quốc và một số cây khác cùng tên Kinh giới nam, kinh giới Bắc; hoặc cây dầu giun học rau muối; kinh giới dại, kinh giới đất, kinh giới nhăn dùng chữa cảm mạo.

• Công dụng: Theo Đông y, kinh giới vị cay, tính ấm vào 2 kinh Phế, Can. Có tác dụng làm ra mồ hôi, trừ phong, chữa ho, lưu thông huyết mạch. Dùng chữa các chứng bệnh sốt cúm, cảm mạo, cảm lạnh, nhức đầu, họng sưng đau, phụ nữ sau khi đẻ bị xây xầm. Kinh giới sao đen (Thán kinh giới) dùng chữa phụ nữ chảy máu tử cung, nôn ra máu, chảy máu cam, đi ngoài ra máu.

  • Liều dùng: 5 – 10g. Sắc uống. Có thể rửa qua, phơi khô, thái ngắn từng đoạn 2 – 4cm, dùng uống hoặc sao lửa nhẹ hoặc sao lửa mạnh tới khi cháy xem nhưng phải tồn tính (gọi là thán kinh giới).

  • Lưu ý: người thuộc chứng bệnh hư, tự ra mồ hôi nhiều không được dùng.

• Một số bài thuốc ứng dụng:

  • Bài số 1: Chữa cảm, ngã ngất: một nắm kinh giới tươi, giã nhỏ, thêm vài miếng gừng tươi, vắt lấy nước cho uống bã còn lại để đánh gió dọc sống lưng. Hoặc lấy độ 20g kinh giới khô, sao nhẹ, sắc uống lúc còn nóng, đắp chăn cho ra mồ hôi.

  • Bài số 2: Chữa phụ nữ băng huyết, trẻ em, người lớn chảy máu cam: Kinh giới tuệ sao đen 15g, sắc uống.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp