CÁC PHƯƠNG THUỐC BỔ ÍCH – PHẦN 2

Thuốc bổ ích còn gọi tắt là thuốc bổ là phương pháp chữa “ bổ cái hư” và “ích cải tổn” là một trong những phương pháp chữa bệnh.

Thuốc này có tác dụng bổ sung những gì không đủ về âm dương, khí huyết, âm tinh, tân dịch, điều chỉnh hoặc cải thiện một vài chức năng sinh lý bị suy thoái qua phương pháp phù trợ chính khí để khử trừ tà bệnh. Thuốc bổ không phải là linh dược vạn ứng để có bệnh thì chữa – không bệnh thì cường thân – Các loại thuốc đều theo chỉ chứng lâm sàng mà có phạm vi thích ứng nhất định.

Chúng tôi xin giới thiệu một số phương thuốc bổ ích khí được tổng hợp từ nhiều nguồn giúp bạn đọc có thêm tài liệu nghiên cứu và tham khảo (tiếp)

1. BỔ TRUNG ÍCH KHÍ THANG (phụ Điều trung ích khí thang – Tỳ vị luận)

• Cách dùng: có thể đem thuốc sắc uống ngày 3 lần. Nếu chuyển thành dạng phiến, ngày 1 thang, đun sắc chia uống 2 lần trong ngày, nếu thuốc hoàn dùng ngày 2 – 3 lần, mỗi lần 4 – 8g.
• Tác dụng: Ích khí thăng dương, điều bổ tỳ vị, chữa chứng Tỳ vị khí hư, tinh thần mệt mỏi, sợ lạnh, tự ra mồ hôi hoặc phát sốt mạch hư như không có sức, trung khí hạ hãm, nội tạng bị sa (kể cả lòi dom sa tử cung) thậm chí tiểu tiện không hãm được, phụ nữ băng lậu thuộc chứng khí bất nhiếp huyết.
• Giải: Bài này là phương thuốc tiêu biểu về thăng dương (thăng đề) ích khí. Hoàng kỳ, Nhân sâm là vị thuốc chính dùng để cam ôn ích khí; Hoàng kỳ là thuốc chủ có công thăng bổ phối hợp với thăng ma, Sài hò để thăng đề dương khí. Vừa dùng thuốc thăng đề, vừa dùng thuốc ích khí là đặc điểm cơ bản trong ghép vị thuốc, chuyên trị các bệnh do trung khí hạ hãm gây nên. Còn bạch truật, Trần bìm Đương quy, Cam thảo dùng để kiện tỳ lý khí, dưỡng huyết hòa trung là thuốc phù trợ của bài thuốc này. Bài này do Hoàng kỳ ích khí cổ biểu, Thăng ma thăng dương giáng hỏa, Sài hồ giải cơ thanh nhiệt nên người dương khí hư suy mà bị ngoại cảm tà phát sốt cũng có thể dùng, cách chữa này là cam ôn trừ nhiệt.
• Phụ phương: Bài này bỏ BẠCH TRUẬT, Đương quy, gia Thương truật, Mộc hương tức là Điều trung ích khí thang hợp với bệnh khí hư hạ hãm mà thấp đọng ở tỳ vị, đại tiện lỏng nên dùng Thương truật thay bạch truật để tăng thêm tác dụng táo thấp, bỏ Đương quy vì Dược tính nhuận không thích hợp với đại tiện lỏng, gia Mộc hương là lấy tác dụng tân lương hành khí.

2. ĐỘC SÂM THANG (Phụ Thăng áp thang – Thương hàn đại toàn)

• Thành phần dùng chỉ có Nhân sâm 12g (nếu dùng sâm trồng lượng cần tăng lên).
• Cách dùng: Đun sắc lấy nước đặc (lửa nhỏ thì tốt) uống riêng.
• Tác dụng: Ích hí cố thoát, cứu người bị bệnh nặng. Chữa chứng bệnh ra máu nhiều, vết thương không khỏi, tâm lực suy kiệt và các bệnh nặng khác, biểu hiện sắc mặt trăng bệch, tinh thần phờ phạc, tứ chi lạnh, mồ hôi nhiều, mạch nhỏ nhẹ muốn tuyệt.
• Giải: Nhân sâm dại bổ nguyên khí, dùng riêng thì lực chuyên nên chuyên dùng để ích khí cố thoát. Người ra nhiều máu phải ích khí trước, Nhưng nếu tứ chi lạnh, ra mồ hôi, huyết áp không lên thuộc chứng vong dương hư thoát, có thể gia thêm Phụ tử, Long cốt, mẫu lệ để tăng tác dụng hồi dương cố thoát.
• Phụ phương: Thăng áp thang: Gồm các vị Đảng sâm 12 – 20g; Hoàng tinh 40g; Cam thảo 40g. Dùng để cấp cứu, huyết áp hạ thấp, có tác dụng nhất định.

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp