TAM LONG TRỊ THỦY – BÀI THUỐC CHƯA HỘI CHỨNG THẬN HƯ

Ô long vĩ	400g	Mã tiền thảo	500g
Vỏ bưởi đào	600g	Khô phàn	200g
Bạch phàn	100g	Đại hồi	200g
Thảo quả	200g	Quế thanh	200g
Ích mẫu	300g	Bích ngọc đơn	400g

• Chủ trị: phù thũng do tỳ thận dương hư (viêm thận nhiễm mỡ - HCTH)

• Cách dùng: Bích ngọc đơn luyện để riêng. Ích mẫu, mã tiền nấu cao lỏng, Các vị khác sấy khô, hợp cùng bích ngọc đơn tán bột mịn luyện hồ, hoàn viên bằng hạt tiêu. Trẻ em dưới 12 tuổi uống 1 ngày 20g; 13 – 16 tuổi uống mỗi ngày 20g; trên 16 tuổi mỗi ngày 40g; Chia làm 2 – 3 lần trong ngày, uống liên tục cho đến hết phù.

• Chú ý gia giảm: Trong quá trình điều trị có kết hợp thang dược như sau:

  • Nếu phù nửa người trở lên, cổ, mặt đầu thì dùng thêm Tô diệp 12g; Đình lịch tử 4g; Tang bạch bì 16g; Phù bình 16g; Xạ can 4g; Sắc uống.

  • Nếu phù chi dưới nhiều hơn thì dùng thêm:

Phòng kỷ	12g	Ngũ gia bì	16g
Ngải diệp	20g	Bán hạ chế	8g
Ích mẫu	20g	Hà thủ ô trắng	20g

Sắc uống.

• • Nếu phù tập trung ở bụng nhiều, cổ trướng thì dùng thêm:

Trần bì lâu năm	12g	Vỏ bưởi đào	16g
Nga truật	12g	Hương phụ	12g
Ích mẫu	16g	Ngải diệp	12g
Bẹ cau (bẹ ấp buông cau)	20g

Sắc uống.

• • Nếu nhiệt hỏa: khát nước, môi khô,, lưỡi khô, chảy máu cam, tiểu đỏ thì dùng thêm:

Lá dâu	12g	Hạ liên thảo	20g
Hạ diệp	20g	Rễ cỏ tranh	20g

Sắc uống.

• • Nếu thoát dương hỏa: môi thâm, lưỡi thâm, móng tay chân thâm, tứ chi quyết lạnh, chop mũi lạnh hơi thở mát, mạch trầm trì, thần kinh mê mệt, tiêu chảy, huyết áp thấp thì dùng thêm:

Phụ tử	8g	Cam thảo chích	8g
Nhục quế	6g	Can khương	12g
Đảng sâm	20g

Sắc uống nóng 1 – 2 thang. Kết hợp châm cứu.

• • Nếu phế quản phế viêm: sốt, ho, nhiều đờm, tức ngực, khó thở, mặt và mắt sưng húp, mạch phù sác thì dùng thêm:

Thạch cao	20g	Hoàng bá nam	10g
Củ sả già	10g	Gừng tươi	12g
Hạnh nhân	12g	Cam thảo	6g
Bèo cái	12g

Sắc uống 4 – 5 thang.

• • Nếu viêm tắc tĩnh mạch hai bên đùi, cẳng chân, sau lưng, sưng nóng đỏ đau bằng bàn tay nổi trên mặt da, phát sốt, mạchtế sác, bạch cầu tăng thì dùng thêm:

Liên kiều	12g	Bồ công anh	16g
Ngân hoa	12g	Xích thược	12g
Ích mẫu	20g	Rễ cỏ tranh	16g

Sắc uống 6 -8 thang.

• • Nếu ngoại cảm phong hàn thấp: phát sốt, sợ gió, đau cứng cổ gáy, mạch phù khẩn thì dùng thêm:

Kinh giới	12g	Bạch truật (sao)	12g
Can khương	8g	Bán hạ chế	8g
Tế tân	6g	Cam thảo chích	6g
Quế chi	4g	Ngũ vị tử	2g

Sắc uống 3 thang.

• • Nếu ngoại cảm phong nhiệt: phát sốt, sợ nóng, lưỡi rêu đỏ vàng, đau mình, nước tiểu đỏ, mạch phù sác thì dùng thêm:

Lá dâu	12g	Hạnh nhân	12g
Cúc hoa	12g	Liên kiều	12g
Cát cánh	12g	Lô căn (rễ lau sậy)	12g
Bạc hà	6g	Cam thảo	4g

Sắc uống 3 thang.

• • Nếu đau bụng cấp: đau dữ dội vùng hố chậu, đại tiện táo kết, bụng mềm, mạch trầm nhược thì dùng nhuận táo kết hợp với châm cứu.

  • Nếu nôn ọe ra thức ăn chưa tiêu thì dùng thêm Bột sa nhân. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 5g, uống sau bữa ăn, uống 4 – 5 ngày.

  • Nếu tiêu chảy hoặc bị di tinh (tỳ thận hư) thì dùng thêm:

Bạch truật	12g	Đảng sâm	12g
Thổ phục linh	12g	Cam thảo chích	6g
Hoài sơn sao	12g	Thần khúc	12g
Mộc hương nam	12g	Trần bì	12g
Hoàng liên nam	6g	Nhục đậu khấu (ép bỏ dầu)	8g

Tất cả nguyên liệu sấy khô tán mịn luyện hồ làm hoàn. Mỗi ngày uống 20g, uống liên tục 10 ngày đến 1 tháng.

• • Nếu màng phổi có nước (1 bên hoặc 2 bên) thì dùng thêm:

Trần bì	12g	Bán hạ chế	10g
Thổ bối mẫu	16g	Tang bạch bì	20g
Xạ can	6g	Thạch xương bồ	6g
Hạ khô thảo	16g	Phục linh	16g
Đinh lịch tử	4g

Sắc uống đến khi phổi hết nước.

• • Nếu gan to thì dùng thêm:

Thanh bì	6g	Nhân trần	6g
Chi tử	8g	Sài hồ	12g
Uất kim	12g	Hương phụ	8g
Thổ phục linh	12g	Sài đất	12g

Sắc uống đến khi khỏi.

• Để điều trị protein niệu sau khi hết phù: sau khi hết phù còn lại các triệu chứng: toàn thân mệt mỏi, bứt rứt, sắc lưỡi nhợt có vết răng, người hâm hấp sốt, mạch trần tế, hoạt sác thì dùng một trong các bài sau:

BỔ TRUNG ÍCH KHÍ

Đảng sâm	12g	Hoàng kỳ	12g
Đương quy	8g	Bạch truật	8g
Thăng ma	6g	Sài hồ	6g
Trần bì	4g	Cam thảo	6g

Hoặc

PHÒNG KỶ HOÀNG KỲ THANG

Phòng kỷ	12g	Hoàng kỳ	12g
Bạch truật	10g	Cam thảo	6g

 

• Sau khi hết phù còn lại các chứng: sắc mặt trắng khô, tinh thần mệt mỏi, khí đoản, phụ nữ kinh nguyệt không thấy, lưỡi nhợt không có rêu, mạch trầm tế vô lực thì dùng thang:

ĐẠI BỔ KHÍ HUYẾT – THẬP TOÀN ĐẠI BỔ

Nhân sâm	4g	Thục địa	4g
Hoàng kỳ	4g	Bạch truật	4g
Đương quy	4g	Bạch thược	4g
Xuyên quy	4g	Bạch linh	4g
Cam thảo (chích)	2g	Nhục quế	4g

Sắc với 3 lát gừng tươi và 2 quả Đại táo uống trước bữa ăn.

• Sau khi hết phù còn lại chứng âm hư nội nhiệt (do quá trình điều trị dùng ôn dược nhiều) bàn tay, bàn chân nóng, họng khô ráo, mắt đỏ, thân gày người nóng da khô, mạch tế sác hay cấp sác thì dùng: THỤC HUYỀN KÊ THỦ MẠCH MÔN THANG

Huyền sâm	12g	Thục địa	16g
Kê huyết đằng	16g	Hà thủ ô	16g
Mạch môn	12g	Thiên môn	12g
Hoài sơn	12g	Thổ phục linh	12g
Tỳ giải	12g	Cam thảo chích	8g

Sắc uống 15 thang.

• Sau khi hết phù còn lại các chứng: thân thể gày, bàn tay bàn chân lạnh, mô thâm mặt xạm (mặt bủng da chì) rêu lưỡi nhợt bệu, không có vết răng thỉnh thaongr có đợt phù kín ở mắt các chân và mi mắt, không đủ sức làm việc, mạch trầm tế vô lực (thường ở người mắc bệnh 10 – 15 năm) dùng BÁT VỊ QUẾ PHỤ GIA GIẢM:

Thục địa	40g	Hoài sơn	16g
Trạch tả	12g	Đan bì	12g
Phục linh	12g	Sơn thù	10g
Quan quế	4g	Ích mẫu	12g
Xa tiền tử	8g

Sắc uống 3 – 4 tháng.

• Điều trị tăng huyết áp sau khi rút hết phù: Tăng huyết áp do can thận âm hư. Lưng mỏi, gối yếu, tâm phiền nhiệt, tự ra mồ hôi, váng đầu, ù tai, chất lưỡi đỏ không có rêu, mạch trầm tế hay huyền tế thì dùng bài TƯ DƯỠNG CAN THẬN

Thục địa	20g	Chi tử	12g
Hoài sơn	16g	Cao ban long	16g
Thổ phục linh	16g	Ngưu tất	12g
Vừng đen	12g	Thỏ ty tử	10g
Đỗ trọng	12g	Cỏ nhọ nồi	18g
Cam thảo	8g	Quả dâu chín	12g

Các vị tán bột mịn luyện mật ong thành tễ. Ngày uống 20g.

• Nếu có tăng huyết áp do âm hư dương thịch: Đầu váng, tai ù, phiền táo, dễ cáu giận, hai tay run rẩy, đầu nặng chân nhẹ, chất lưỡi đỏ, mạch huyền hay huyền tế thì dùng bài DƯỠNG ÂM BÌNH CAN

Lá dâu	12g	Câu đằng	16g
Cúc hoa	10g	Bạch thược	12g
Trúc như	12g	Đỗ trọng	12g
Cải trời hoặc hạ khô thảo	12g

Sắc uống 1 – 2 thang.

• Điều trị urê huyết trong khi dùng TAM LONG TRỊ THỦY: Khi dùng Tam long trị thủy, urê huyết diễn biến phức tạp thì tùy theo triệu chứng lâm sàng mà xử phương như sau:

  • Nếu hỏa nhiệt nhập tâm bào mà sinh ra co giật, hôn mê, mạch tế sác thì dùng:

Tang diệp	12g	Câu đằng	12g
Sinh địa	16g	Mạch môn	16g
Huyền sâm	12g	Rau má	12g
Thạch xương bồ	8g	Cam thảo	8g

Sắc uống để thanh nhiệt sinh tân, trấn kinh, thông khiếu giải độc, uống 3 thang.

• • Nếu dơng vong hư thoát, tứ chi quyết lạnh, ra nhiều mồ hôi, tiêu chảy nôn mửa, huyết áp thấp, mạch trầm trì vô lực thì phải dùng:

Phụ tử	8g	Can khương	12g
Nhục quế	4g	Hoàng kỳ	16g
Bạch truật	12g	Sinh khương	3 lát

Sắc uống để hồi dương cứu nghịch. Uống 1 – 3 thang. Kiêng ăn mặn tuyệt đối, kiêng mỡ, các thức ăn sống lạnh khó tiêu. Nên ăn các thức ăn có hàm lượng đạm cao.
 

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp.