THÀI LÀI
-
Tên khoa học: Commelina communis L. Họ Thài lài (Commelinaceae) còn gọi là Rau trai – Trai thường – Thài lài trắng – Áp chích thảo (TQ).
-
Bộ phận dùng: Cả cây (Phần trên mặt đất) tươi hoặc đã chế biến khô của cây thài lài (herba Commelinae). Được ghi nhận vào Dược điển TQ.
-
Mô tả cây: Thái lan thuộc dạng cỏ (thảo) sống hàng năm, thân nhỏ,, phân nhiều nhánh, thường mọc bò rạp đất, đầu nhánh ngóc lên cao 20 – 40cm, thân lá có lông mềm, ở các đốt có một số rễ đâm ra. Phiến lá hình mác, có bẹ ở gốc, gân song song, dài 5 – 8cm, rộng 1 – 2cm. Cụm hoa hình xim, có những lá bắc bao quanh như hình con trai, trong đó có 2 hoa. Hoa gồm 3 lá đài, 3 cánh hoa màu lơ. Quả nang, gần hình trụ có 4 hạt. Mùa hoa tháng 5 – 8, mùa quả tháng 6 – 10. Thài lài mọc hoang ở nơi ẩm ướt, khắp vùng Đông nam Á.
-
Lưu ý: Cần phân biệt với cây thài lài tía (Zebrina pendula Schnizl, cùng họ Thài lài) lá tím, to hơn, vẫn trông làm cảnh.
-
-
-
Thu hái và chế biến: Thường thu hái quanh năm, nhưng vào mùa hạ và đầu thu thì tốt hơn. Cắt phần trên mặt đất, rửa sạch phơi năng hoặc sấy khô (Nhiệt độ 50 – 60độ C).
-
Công dụng: Theo Đông y, thài lài vị ngọt, tính mát. Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi niệu, tiêu thũng, sinh tân, chỉ khát. Chữa các chứng bệnh: viêm họng, viêm amiđan, viêm nhiễm niệu đạo, tiểu tiện khó khăn, có sỏi, đái đau buốt, viêm thận sinh phù thũng, phù thũng do một số bệnh về tim, viêm khớp, mụn nhọt sưng tấy, lúc khẩn chữa cả khi rắn độc cắn.
-
Liều dùng: 20 – 40g, sắc uống (tươi tăng lên 50 – 100g, hoặc hơn nữa).
-
-
Bài thuốc ứng dụng dược liệu:
-
Bài số 1: Chữa rắn độc cắn: Dùng thài lài khô 40g sắc uống, đồng thời lấy thài lài tươi giã đắp nơi bị cắn (kết hợp với thao tác garo).
-
Bài số 2: Chữa phù thũng do tim, thận: Dùng Thài lài trắng 20g; Trạch tả 5g; Phục linh 5g; ý dĩ 10g; Đậu đỏ nhỏ 15g. Sắc uống.
-
Bài số 3: Chữa viêm họng, viêm amiđan phát sốt: Dùng thài lài trắng 20g; Liên kiều 10g; Kim ngân hoa 5g. Sắc uống.
-
-
Bảo quản dược liệu nơi khô mát, thoáng gió.
Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp
