THUỐC CỐ SÁP – PHẦN II

Thuốc cố sáp là những bài thuốc gồm các vị thuốc có tác dụng thu liễm như Phù tiểu mạch, Ngũ vị tử, Long cốt, Mẫu lệ có tác dụng cầm mồ hôi; Kim anh tử, Tang phiêu diêu, Sơn thù có tác dụng sáp tinh, cầm tiểu tiện; Khiếm thực, liên nhục, Xích thạch chi, Thạch lựu bì, Ô mai, Kha tử có tác dụng cầm tiêu chảy… Do vậy thường được dùng để chữa các chứng do âm dương khí huyêt hư tổn, chức năng tạng phủ bị rối loạn gây nên. Thực tế trên lâm sàng thường biểu hiện các triệu chứng như mồ hôi ra nhiều ( tự hãn hoặc đạo hãn), bệnh chứng tiêu chảy kiết lỵ kéo dài, di tinh, hoạt tinh, tiểu tiện nhiều lần không tự chu, các chứng bệnh phụ khoa…

1. CỐ TINH HOÀN (Y phương tập giải)

• Thành phần: Sa uyển tật lê 80g; Liên tu 80g; Mẫu lệ nung 40g; Khiếm thực 80g; Long cốt (nướng giấm) 40g;
• Cách dùng: tất cả nghiền thành bột mịn, thêm bột Liên nhục hồ làm hoàn mỗi lần uống 12g, lúc đói với nước muối nhạt, có thể dùng làm thuốc thang sắc uống theo tỷ lệ trên tùy tình hình bệnh gia giảm. Có tác dụng cố thận sáp tinh.
• Giải: Bài này chủ yếu chữa chứng thận hư hoạt tinh: Sa uyển tật lê bổ thận ích tinh là chủ Dược; Liên nhhục, Khiếm thực cố thận sáp tinh; Liên tu có tác dụng sáp tinh. Các vị hợp lại thành bài thuốc cố thận sáp tinh.
• Ứng dụng trên lâm sàng thường dùng chữa chứng di tinh, mộng tinh do thận hư thường có các dấu hiệu đau mỏi vùng thắt lưng, họa tinh, di tinh đêm hoặc ngày, tiểu nhiều lần, lưỡi nhạt, mạch trầm nhược, rêu trắng.
  • Trường hợp thận dương hư gia thêm Bổ cốt chỉ, Sơn thù để ôn bổ thận dương.
  • Nếu Mộng tinh trằn trọc khó ngủ, lưỡi đỏ khô, mạch tế sác thiên thận âm hư gia Qui bản, nữ trinh tử hoặc gia thêm Lục vị hoàn dể bổ thận âm.
  • Nếu hư nhiệt gia thêm Tri mẫu, Hoàng bá để tư âm giáng hỏa.

Bài này trên thực tế có kết quả tốt trị chứng suy nhược thần kinh có hoạt tinh, mộng tinh, mất ngủ, tiểu dầm ở trẻ nhỏ có hiệu quả.

2. PHONG TỦY ĐƠN ( Y tông kim giám)

• Thành phần gồm Sa nhân 40g; Hoàng bá 120g; Chích cam thảo 28g;
• Cách dùng: tán bột mịn, luyện mật làm hoàn nhỏ, mỗi lần uống 12g, lúc bụng đói với nước muối nhạt. Có thể dùng thuốc thang sắc uống theo tỷ lệ trêm gia giảm.
• Có tác dụng thành hỏa cố tinh. Dùng trong trường hợp xuất tinh do can hỏa vượng.

3. THỦY LỤC NHỊ TIÊN ĐƠN (Chứng trị chuẩn thằng)

• Thành phần: Khiếm thực và Kim anh tử lượng bằng nhau.
• Cách dùng: lấy nước sắc Kim anh tử trộn với bột Khiếm thực dùng rượu và hồ làm hoàn, mỗilần uống 12g;
• Tác dụng bổ thận sáp tinh. Trị chứng nam di tinh, nữ bạch đới do thận hư.

4. TANG PHIÊU DIÊU TÁN (Bản thảo thuật nghĩa)

• Cách dùng: Tất cả tán bột mịn, dùng Đảng sâm làm thang uống mỗi lần 8 – 12g, trước lúc ngủ. Có thể dùng làm thuốc thang theo tỷ lệ tùy tình hình bệnh gia giảm.
• Tác dụng Điều bổ tâm thần, cố tinh, chỉ di niệu.
• Giải: Bài thuốc chủ trị chứng di tinh, mộng tinh hoặc di niệu (đái dầm, đái són, đái nhiều lần) do tâm thận bất túc: Tang phiêu diêu có tác dụng bổ thận cố tinh, chỉ di niệu là Chủ dược; Phục thần, Viễn chí, Xương bồ giúp định tâm an thần; Đảng sâm, Đương quy song bổ khí huyết; Long cốt, Qui bản giúp điều hòa tâm thận. Các vị thuốc phối hợp với nhau có tác dụng điều hòa tâm thận, bổ ích khí huyết, định tâm an thần cố tinh.
• Ứng dụng trên lâm sàng chủ trị các chứng tiểu tiện nhiều lần, tiểu đêm đái dầm, tiểu són không kiềm chế được hoặc di tinh, mộng tinh do tâm thận bất túc có kết quả tốt
  • Nếu có di niệu có thể gia Phúc bồn tử, Ích trí nhân
  • Nếu là di tinh mạch hư nhược gia Sơn thù, Sa uyển, Tật lê.

Bài thuốc được dùng có kết quả nhất định với các chứng tiểu đêm, đái dầm, hoạt tinh, mất ngủ hay quên, tim hồi hộp do tâm thận bất túc, suy nhược thần kinh.

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.
Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp.