UY LINH TIÊN

• Tên khoa học: Clematis chinensis Osbeck họ Hoàng liên (Ranunculaceae), còn gọi là Dây ruột già, tiểu mộc thông.
   
• Bộ phận dùng: Rễ cây dây ruột già đã chế biến khô (Radix Clematidis) đã chế biến khô.
   
• Mô tả cây: Dây ruột già là loại dây deo, có nhiều cành nhánh, thân dài 3 – 10m. lá mọc đối, lá kép lông chim, dài 25cm gồm 3 0 5 lá chét. Lá chét nhẵn hoặc ít lông, hình trứng nhọn. Hoa hình dùi tròn, 5 cánh hoa trắng hoặc trắng xanh nở vào tháng 8 – 9. Quả bế hình trứng dẹp. Cây mọc hoang ở các tỉnh  phía Băc nước ta.
  
  
   
• Thu hái và chế biến: Thu hái vào mùa thu, đào lấy rễ, cắt bỏ phần trên cổ rễ và rễ con, rửa sạch đất cát rồi đem phơi khô. Uy linh tiên có mùi vị đắng. Loại uy linh tiên rễ đều, da có màu đen, thịt trắng, khô chắc không mốc mọt là tốt.
   
• Công dụng: Theo Đông y, linh tiên vị cay, mặn, tính ấm vào kinh Bàng quang là vị thuốc dẫn đường trong các loại thuốc chữa phong. Có tác dụng: trừ phong, lưu thông hô hấp (hành khí) thông kinh lạc, lợi tiểu. DÙng chữa các chứng bệnh: Trúng phong, nhức đầu, phong tê đau, chân nhức, lưng đau, gối mỏi, bụng kết hòn tích đọng, tức ngực đờm khò khè.
   
  • Liều dùng là 3 – 10g, sắc uống.
     
  • Lưu ý: Người huyết hư, gân co nhưng không phải là do phong thấp, thực tả thì không được dùng.
     
    • Khi uống Uy linh tiên, kiêng uống nước chè, kiêng ăn canh miến.
       
    • Ngoài ra có loại rễ cây Bạch hạc hay còn gọi là cây kiến cò (Rhinacanthus comnunis Nees) họ Ô rô (Acanthaeae) dùng làm Uy linh tiên Nam.
       
• Một số ứng dụng:
   
  • Bài số 1: Chữa phong thấp yếu thận, lưng gối đau nặng: Uy linh tiên 30 nghiền nhỏ, luyện với mật ong làm viên uống với rượu hâm ấm, chia làm 5 ngày.
     
  • Bài số 2: Chữa đau tê do khí huyết không lưu thông: Uy linh tiên 5g; Đương quy 5g; Một dược 3g; Mộc hương 3g; Quế tâm 3g; Tán thành bột, uống với rượu hâm nóng.
     
  • Bài số 3: Chữa hóc xương cá, mắc ở cuống họng: Dùng uy linh tiên 9g; Sa nhân 3g. Sắc uống.
     
  • Bài số 4: Chữa phong thấp mạn tính, viêm khớp cấp tính đang phát: Uy linh tiên 6g; Phụ tử chế 6g; Quế chi 6g; Khương hoạt 6g; Sắc uống.
     
• Bảo quản nơi khô ráo râm mát.

Bài viết có tính tham khảo không thay thế cho sự khám và điều trị của thày thuốc.

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp.