ĐƠN TƯỚNG QUÂN

• Tên khoa học: Syzygium formosum var ternifolium (Roxb). Merr et Perry, còn có tên khác là Cây lá khôi, Khôi nhung, khôi tía…

• Bộ phận dùng: Lá tươi hoặc đã chế biến khô của cây đơn tướng quân (Folium Syzygium Formosi).

• Mô tả cây: Cây gỗ, thân đứng, chia cành cao, khá to độ 10m. Vỏ cánh mềm, màu xám tro, có những vết của lá rụng. Cành non hơi dẹt, có khi 3 cạnh. Lá mọc đối, nhiều khi khi chụm 3 lá một chỗ, phiến lá cứng, nhẵn bóng, hình trứng thuôn, đầu hơi nhọn, dài 15 – 25cm, rộng 7 – 12cm, cuống to, ngắn. Cụm hoa ở ngọn, cành già hay ngang trên thân cây, hoa to, nụ dài 2,5cm rộng 1,5cm, cánh hoa đỏ tía. Quả mọng hình cầu, có vết của đài và vòi, trong có 2 hạt. Mùa hoa tháng 4 – 5. Quả tháng 6 – 7.

  • Cây đơn tướng quân mọc hoang ven suối, các rừng.

• Thu hái và chế biến: Thu hái những lá bánh tẻ xanh tốt, toa quanh năm. Thường dùng tươi hoặc có thể phơi sấy khô.

• Công dụng: Lá tươi già và non, nụ có tác dụng kháng khuẩn.

• Một số ứng dụng:

  • Bài số 1: Chữa dị ứng, mẩn ngứa, mày đay: Đơn tướng quân, kim ngân hoa, ké đầu ngựa, mã đề mỗi vị 12g; đơn đỏ 25g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần trước bữa ăn; Hoặc dùng đơn tướng quân 10g băm nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày;

  • Bài số 2: Chữa ghẻ lở: lá đơn tướng quân: 1 nắm, rửa sạch rồi thái nhỏ đun với 5 lít nước dùng tắm khi nước còn ấm đồng thời dùng bã sát lên mụn ghẻ.Mỗi ngày 1 lần, sau vài ngày sẽ đỡ.

  • Bài số 3: Chữa viêm họng, viêm phế quản: Băm nhỏ khoảng 100g lá đơn tướng quân nấu với 1 lít nước, bỏ bã cô đặc thành dịch sền sệt , trộn với mật ong và bột nếp làm thành khoảng 20 viên. Uống 2 viên/ 1ngày trong 4 ngày .

  • Bài số 4: Điều trị thấp khớp: Đơn tướng quân 12g; Gối hạc (rễ) 16g, đơn mặt trời 12g; Bạc thau (sao) 12g, dây kim ngân 10g, ké đầu ngựa 16g, lá tong 8g; Sắc với 600ml nước lấy 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày trước khi ăn và ngủ, dùng liền trong 10 ngày (1 liệu trình).

Đông y Thiện Tri Thức tổng hợp